Parametry prawidłowego chodu dziecka

Dojrzałość chodu osiągana jest przez dziecko w wieku 7-8 lat i już w tym momencie nie odbiega on znacząco od chodu osób dorosłych pod kątem wzorców ruchu, faz chodu i jakości. Jednakże, długość kończyn dolnych determinująca długość kroku zmienia się aż do osiągnięcia 13-15 lat. W związku z tym, niektóre parametry czasowo-przestrzenne mogą się różnić.

Parametry czasowo – przestrzenne chodu prawidłowego

Rytm chodu (częstość kroków) – ilość kroków w jednostce czasu np. kroki / minute

Prędkość chodu – dystans przebyty w jednostce czasu np. cm/sec lub m/min. Prędkość chodu = długość kroku x rytm

Średni rytm chodu (częstość kroków) u dorosłych i dzieci

Średnia długość kroku

Szerokość kroku – odległość pomiędzy piętami

Poniższy film, choć dość wiekowy, doskonale pokazuje nam rozwój chodu. Opisuje jego poszczególne parametry w różnych płaszczyznach oraz rozwój wzorców chodu. Średnia rozpoczęcia samodzielnego chodu 12,5 miesiąca.

Charakterystyka chodu niedojrzałego:

– nierówna długość kroku (krótkie kroki)

– duża częstotliwość kroków (rytm)

– kkg w odwiedzeniu i rotacji zewnętrznej (uniesione) w stawach barkowych, łokcie zgięte

– kontakt płaską stopą z podłożem

– czasami zgięcie podeszwowe stopy w fazie przenoszenia

– nadmierne zgięcie stawów biodrowych i kolanowych w fazie przenoszenia

– w fazie podporowej kolana „zablokowane” w wyproście lub przeproście

– szeroka płaszczyzna podporu (odległość pomiędzy kostkami bocznymi jest większa niż szerokość tułowia) jest wynikiem zwiększonego odwiedzenia w stawach biodrowych

– odwiedzenie i rotacja zewnętrzna kończyn dolnych (koślawość kkd) powodująca ustawienie stopy w pronacji (stopa płaska, bez widocznych łuków)

– miednica jest relatywnie nieruchoma, bez komponenty rotacji i opadania

Charakterystyka chodu dojrzałego:

– opadanie miednicy – pojawia się zazwyczaj 2,5-3 tygodnie od rozpoczęcia chodu, pozwala obniżyć środek masy ciała

– rotacja miednicy i towarzysząca jej rotacja wewnętrzna kd w końcowej fazie przenoszenia –i wpływa na zwężenie płaszczyzny podporu oraz zmianę dystrybucji obciążenia stopy

– zgięcie kolana w mid stance (pojawia się średnio w 16 m.ż.) oraz kontakt pięty z podłożem (średnio pojawia się ok 18 m.ż.) – wskazuje na dojrzałość chodu, pojawia się u większości dzieci ok 1,5 r.ż. a u wszystkich do 2 r.ż. (zgięcie kolana w inicial contact a następnie wyprost kolana w mid stance wskazuje na niedojrzałość chodu)

– dojrzały mechanizm stopa-kolano – wyprost kolana w inicial contact, zgięcie w mid stance i znowu wyprost w terminal stance (podwójne zablokowanie kolana), średnio pojawia się w wieku 19 miesięcy

– relatywnie wąska płaszczyzna podporu – jest osiągana w wieku ok 17 miesięcy

– zsynchronizowane ruchy kkg – ruch kg zsynchronizowany z przeciwną kd, pojawiają się średnio w wieku 17 miesięcy

https://www.youtube.com/watch?v=LMjBkfnZu50

Rozwój chodu

 0-9 miesiąc życia

• Tkanka tłuszczowa niemowlęcia to ok 12% do 25% masy ciała, co powoduje, że niemowlę jest względnie słabe, wraz z wiekiem i większą ruchliwością, zawartości tłuszczu się zmniejsza a wzrasta masa mięśniowa.
• W tym wieku chód niemowlęcia nie jest samodzielny (podtrzymywany) i charakteryzuje się: dużym odwiedzeniem, rotacją zewnętrzną, zgięciem w stawach biodrowych i kolanowych ok 35°, szpotawym ustawieniem kkd i ewersją pięty
• Kontrola posturalna i rozwój siły mięśni antygrawitacyjnych są ważne dla rozwoju niezależnej lokomocji
• Antygrawitacyjna siła zginaczy stawu biodrowego rozwija się już w leżeniu tyłem podczas ruchów kopania, natomiast siła prostowników stawu biodrowego rozwija się w leżeniu przodem
• Prostowniki stawu biodrowego i kolanowego wzmacniają się podczas wstawania z pozycji klęczącej do stojącej.
• Do 8 miesiąca życia układy wzroku, propriocepcji i przedsionkowy współpracują ze sobą przenosząc środek masy ciała do tyłu, do stabilnej pozycji

W wieku 12 miesięcy

• Środek masy ciała niemowlęcia jest bliżej głowy i górnego tułowia, na dolnym poziomie odcinka piersiowego kręgosłupa, stosunek tkanki tłuszczowej do masy mięśniowej jest nadal wysoki, płaszczyzna podporu jest szeroka zarówno ze względów strukturalnych, jak i stabilności, rozwinięta jest stabilność boczno-przyśrodkowa, ale stabilność przednio-tylna jest nadal ograniczona
• Chód charakteryzuje się szeroką podstawą, zwiększonym zgięciem stawu biodrowego i kolanowego, pełnym kontakt stopy z podłożem, początkowy kontakt w zgięciu podeszwowym stopy, krótka długość kroku, przyspieszony rytm chodu i względne opadanie stopy w fazie przenoszenia
• Mniej niż 50% dzieci demonstruje kontakt pięty z podłożem w pierwszej podfazie fazy podporowej (initial contact). Zamiast tego dziecko ląduje płaską stopą na podłożu
• Rytm chodu (kroki na minutę) o wysokiej częstotliwości, z małą prędkością chodu i skróconą długością kroku, co jest bezpośrednio związane z długością kkd i wiekiem dziecka
• 95% dzieci jest w stanie wykonać przysiad bez trzymania, aby bawić się na podłodze. Zdolność do wykonania tego zadania jest obecna od początku samodzielnego chodzenia

W wieku 18 miesięcy

• Z powodu zmniejszenia odwiedzenia kkd i poprawy stabilności, płaszczyzna podporu się zmniejsza, pozycja pięty pozostaje w ewersji, zaczyna pojawiać się zgięcie kolana podczas początkowej fazy podporu, w momencie kontaktu pięty z podłożem, czas trwania fazy podporu nadal jest wydłużony a rytm przyspieszony. Kończyna dolna jest wyprostowana, a odwiedzenie w stawie biodrowym nie jest już zwiększone
• Kontakt pięty z podłożem występuje u większości dzieci. W tej grupie wiekowej kończyny górne są odwiedzione i w rotacji zewnętrznej dla utrzymania równowagi
• 80% dzieci potrafi biegać. Bieg różni się od chodu brakiem fazy podwójnego podporu, występuje natomiast faza lotu, gdy żadna stopa nie styka się z podłożem. Jednak w tym wieku biegające dziecko ma niewielką kontrolę nad prędkością lub zmianą kierunku i często upada. 97% dzieci potrafi biegać przed ukończeniem 2 roku życia

2 – 3 rok życia

• Środek masy ciała jest bliższy kończynom dolnym, płaszczyzna podporu jest węższa, rozwijają się wyprost bioder i kolan, zmniejsza się ewersja pięty w obciążeniu kd, nadal jednak można ją zaobserwować, do kontaktu pięty z podłożem dochodzi przy zgiętym stawie kolanowym w początkowej fazie podporu
• 90% dzieci potrafi „chodzić na palcach”
• „Chodzenie na piętach” jest trudniejszym zadaniem. Tylko 60% jest w stanie wykonać tę czynność przed ukończeniem 2 lat
• 50% dzieci potrafi podskakiwać ciągiem na odległość trzech metrów. Ta liczba wzrasta do 92% przed ukończeniem pięciu lat

6 – 7 rok życia

• Wzorce chodu są w pełni dojrzałe, ale parametry czasowo-przestrzenne różnią się w zależności od wieku i wzrostu. W wieku 7 lat pozycja pięty jest neutralna, środek masy ciała jest jeszcze wyżej niż u osoby dorosłej, na poziomie trzeciego kręgu lędźwiowego.
• Przed ukończeniem sześć, siedmiu lat większość dzieci potrafi skakać na jednej lub obu nogach

Chód dziecka do 7 roku życia znacznie różni się od chodu osoby dorosłej, a im młodsze dziecko, tym różnice są większe. Analizując chód dziecka możemy posłużyć się wzorcami chodu osoby dorosłej jak pewnego rodzaju szablonem jednak musimy wziąć pod uwagę różnice jakie występują ze względu na wiek, masę i wysokość ciała oraz niedojrzałość chodu.

Analizując chód dziecka należy wziąć pod uwagę:

• Parametry ilościowe: prędkość, rytm, długość kroku, długość cyklu, szerokość płaszczyzny podporu, długość fazy pojedynczego i podwójnego podporu (parametry będą różniły się w porównaniu z osobami dorosłymi)
• Parametry jakościowe: obciążenie kkd, reakcje nastawcze i równoważne, wydłużenie, skrócenie strony, liniowość, przeniesienie c.c., koordynację, dysocjację ruchu, stabilność
• Poszczególne fazy chodu i wzorce ruchu: które, kiedy się rozwijają, jakich brakuje, jaka jest ich kinetyka i kinematyka, czym się różnią w porównaniu z osobą dorosłą

Literatura

1. Owen E. Paediatric Gait Analysis and Orthotic Management with AFO Footwear Combinations. A Segmental Kinematic Approach to Rehabilitation, Warsaw 14-16 November 2015
2. Gage J. R., Schwartz M. H.,Koop S. E., Novacheck T. F. The Identification and Treatment of Gait Problems in Cerebral Palsy, 2nd Edition, July 2009
3. Levine D., Richards J., Whittle M. Whittle. Analiza Chodu
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25911204