RTG stawów biodrowych – kiedy i jak?
Neurogenne zwichnięcie stawu biodrowego w przebiegu mózgowego porażenia dziecięcegoZdarzyło mi się już kiedyś przy okazji opisywania klasyfikacji GMFCS wspomnieć o korelacji między poziomem GMFCS a ryzykiem wystąpienia zwichnięcia w stawie biodrowym.
Chciałabym bardziej przybliżyć temat ponieważ zwichnięcie stawu biodrowego to bardzo poważne powikłanie MPD, któremu można w pewnym stopniu zapobiec przez odpowiednią profilaktykę.
Prowadzenie okresowej obserwacji, powtarzanie badań klinicznych i zdjęć RTG umożliwia wczesne zidentyfikowanie zmian w obrębie stawu biodrowego i wdrożenie odpowiedniego leczenia.
Leczenie profilaktyczne oparte na fizjoterapii (pozycje ułożeniowe, odpowiednie siedziska, pionizacja czynna i bierna, określone aktywności ruchowe, dostosowanie pozycji podczas zabawy, unikanie zabaw na podłodze itd.), ortezowaniu, gipsowaniu czy iniekcjach botulinowych mogą znacząco wpłynąć na zahamowanie postępującej dyslokacji stawu biodrowego.
Leczenie operacyjne wprowadzone odpowiednio wcześnie wiąże się ze zmniejszeniem rozległości zabiegu operacyjnego a także skróceniem czasu rekonwalescencji po zabiegu, co ma ogromne znaczenie szczególnie w przypadku dzieci z niższych poziomów GMFCS.
Poniżej przedstawiam australijskie wytyczne dotyczące obserwacji klinicznej stawów biodrowych z 2014 roku.
| Wstępne badanie kliniczne i przednio-tylne (AP) Rtg w wieku 12 – 24 miesiące (lub później jeśli badaniu poddane jest dziecko starsze)
Kontrola w wieku 3 lat |
– jeśli poziom GMFCS się zmienił, kontynuować postępowanie zgodnie z określonym poziomem – w przypadku hemiplegii z grupy Winters, Gage i Hicks (WGH) IV, kontynuować postępowanie zgodnie z zaleceniami dla grupy WGH IVKontrola w wieku 5 lat – weryfikacja poziomu GMFCS |
– jeśli poziom GMFCS I jest potwierdzony należy powtórzyć badanie kliniczne. Rtg AP NIE jest wymagane. Jeśli nie ma żadnych dodatkowych objawów niepokojących przerwać obserwację – jeśli poziom GMFCS się zmienił, kontynuować postępowanie zgodnie z określonym poziomem – w przypadku hemiplegii z grupy WGH IV, kontynuować postępowanie zgodnie z zaleceniami dla grupy WGH IV |
GMFCS I |
| Wstępne badanie kliniczne i przednio-tylne (AP) Rtg w wieku 12 – 24 miesiące (lub później jeśli badaniu poddane jest dziecko starsze)
Kontrola za 12 miesięcy |
Kontrola w wieku 4-5 lat – weryfikacja poziomu GMFCS – jeśli poziom GMFCS II jest potwierdzony należy powtórzyć badanie kliniczne i AP Rtg – jeśli poziom GMFCS się zmienił lub w przypadku hemiplegii z grupy WGH IV, postępowanie zgodnie z zaleceniami dla określonej klasyfikacji – jeśli MP jest stabilny, kontrola w wieku 8-10 lat – jeśli MP jest nadmierny lub/i niestabilny należy powtarzać badanie co 12 miesięcy do momentu osiągnięcia stabilnościKontrola w wieku 8-10 lat, przedpokwitaniowym- weryfikacja poziomu GMFCS |
– jeśli poziom GMFCS II jest potwierdzony należy powtórzyć badanie kliniczne i AP Rtg – jeśli poziom GMFCS się zmienił lub w przypadku hemiplegii z grupy WGH IV, postępowanie zgodnie z zaleceniami dla określonej klasyfikacji – jeśli MP jest stabilny, przerwać obserwację – jeśli MP jest nadmierny lub/i niestabilny należy powtarzać badanie co 12 miesięcy do momentu osiągnięcia stabilności lub dojrzałości kostnejW przypadku wystąpienia skośności miednicy, różnicy długości kończyn lub regresu w chodzie powtarzać badanie co 12 miesięcy |
GMFCS II |
| Wstępne badanie kliniczne i przednio-tylne (AP) Rtg w wieku 12 – 24 miesiące
Kontrola za 6 miesięcy |
– jeśli MP jest stabilny, ogranicz powtarzanie badania do co 12 miesięcy
Kontrola w wieku 7 lat |
– jeśli MP jest stabilny poniżej 30%, funkcje motoryki dużej są ustabilizowane, można przerwać kontrolę AP Rtg do momentu przedpokwitaniowego – w okresie przedpokwitaniowym należy wznowić kontrolę AP Rtg i powtarzać ją do momentu osiągnięcia dojrzałości kostnejJeśli po osiągnięciu dojrzałości kostnej występuje skośności miednicy, różnica długości kończyn lub regres w chodzie powtarzać badanie co 12 miesięcy |
GMFCS III |
| Wstępne badanie kliniczne i przednio-tylne (AP) Rtg w wieku 12 – 24 miesiące
Kontrola za 6 miesięcy |
– jeśli MP jest nadmierny lub/i niestabilny należy powtarzać badanie co 6 miesięcy do momentu osiągnięcia stabilności – jeśli MP jest stabilny, ogranicz powtarzanie badania do co 12 miesięcyKontrola w wieku 7 lat- jeśli MP jest stabilny poniżej 30%, funkcje motoryki dużej są ustabilizowane, można przerwać kontrolę AP Rtg do momentu przedpokwitaniowego – w okresie przedpokwitaniowym należy wznowić kontrolę AP Rtg i powtarzać ją do momentu osiągnięcia dojrzałości kostnej |
Niezależnie od MP, jeśli występuje potwierdzona klinicznie lub radiologicznie skolioza lub/i skośność miednicy, wymagane jest badanie co 6 miesięcy do momentu osiągnięcia dojrzałości kostnej
Jeśli po osiągnięciu dojrzałości kostnej MP jest nieprawidłowy oraz występuje progresująca skolioza i znaczna skośności miednicy, powtarzać badanie co 12 miesięcy |
GMFCS IV |
| Wstępne badanie kliniczne i przednio-tylne (AP) Rtg w wieku 12 – 24 miesiące
Kontrola za 6 miesięcy Powtórzyć badanie kliniczne i AP Rtg |
– jeśli poziom GMFCS się zmienił, kontynuować postępowanie zgodnie z określonym poziomem
Kontrola w wieku 7 lat |
Niezależnie od MP, jeśli występuje potwierdzona klinicznie lub radiologicznie skolioza lub/i skośność miednicy, wymagane jest badanie co 6 miesięcy do momentu osiągnięcia dojrzałości kostnej
Jeśli po osiągnięciu dojrzałości kostnej MP jest nieprawidłowy oraz występuje progresująca skolioza i znaczna skośności miednicy, powtarzać badanie co 12 miesięcy |
GMFCS V |
| Wzorzec chodu WGH IV można jasno określić w wieku 4-5 lat. Dziecko z grupy WGH IV ma predyspozycje do późnego wystąpienia dyslokacji stawu biodrowego niezależnie od poziomu GMFCS.
Kontrola w wieku 5 lat |
Kontrola w wieku 10 lat – weryfikacja WGH IV – jeśli WGH IV jest potwierdzona należy powtórzyć badanie kliniczne i AP Rtg – powtarzać badanie co 12 miesięcy do momentu osiągnięcia dojrzałości kostnejJeśli po osiągnięciu dojrzałości kostnej występuje znaczna skolioza, skośności miednicy, różnica długości kończyn lub regres w chodzie powtarzać badanie co 12 miesięcy |
Winters, Gage i Hicks – hemiplegia grupa IV (WGH IV) |
*MP – procent migracji/współczynnik migracji głowy kości udowej
Materiał źródłowy: https://ausacpdm.org.au/professionals/hip-surveillance/australian-hip-surveillance-guidelines/
Pozycja do zdjęcia AP Rtg stawów biodrowych dziecka z MPD:
W przypadku dzieci, u których występuje spastyka i przykurcze warto zwrócić uwagę na pozycję, w której wykonuje się zdjęcie Rtg. Prawidłowa pozycja do zdjęcia to pozycja leżąca na plecach, plecy przylegają do podłoża, nogi w pozycji pośredniej pomiędzy przywiedzeniem a odwiedzeniem oraz rotacją wewnętrzną a zewnętrzną (rotacja jednak nie ma zbyt dużego wpływu na wynik Rtg). Jeśli występują przykurcze zgięciowe w stawach biodrowych i/lub kolanowych należy podłożyć wałek lub poduszkę pod nogi tak aby plecy przylegały do podłoża (neutralna pozycja miednicy pomiędzy przodo- a tyłopochyleniem). Pomocna może okazać się poduszka pod głową ułatwiająca rozluźnienie.
Funkcja trackback/Funkcja pingback